Các bằng chứng khảo cổ tại dãy núi Drakensberg cho thấy khu vực Durban đã có người sắt bắt hái lượm định cư từ khoảng năm 100.000 trước Công nguyên. Những người này sống tại khu vực KwaZulu-Natal ngày nay cho đến khi những người Bantu ở phía Bắc bắt đầu công cuộc mở rộng lãnh thổ.Người ta không biết nhiều về lịch sử của những cư dân đầu tiên, vì không có tư liệu lịch sử của khu vực này cho đến khi nhà thám hiểm Bồ Đào Nha Vasco da Gama nhìn thấy họ lần đầu tiên. Vasco da Gama đi thuyền dọc bờ biển KwaZulu-Natal vào mùa Giáng Sinh năm 1497 trong chuyến hành trình tìm kiếm một tuyến đường từ châu Âu đến Ấn Độ. Ông đặt tên cho khu vực này là "Natal", nghĩa là Giáng sinh trong tiếng Bồ Đào Nha.[7]

Những người châu Âu đầu tiên

Năm 1822, Đại úy James King, thuyền trưởng của con tàu Salisbury, và Francis George Farewell, cả hai đều là cựu sĩ quan Hải quân Hoàng gia Anh bước ra từ chiến tranh Napoléon, tham gia vào việc giao thương giữa Cape và Vịnh Delagoa. Trong chuyến trở về Cape năm 1823, họ đã không may gặp phải cơn bão lớn và quyết định neo đậu trong Vịnh Natal. Mọi việc diễn ra tốt đẹp và họ tìm thấy nơi neo đậu an toàn khỏi cơn bão.

Đại úy King quyết định lập bản đồ vịnh và đặt tên cho "Quần đảo Salisbury và Farewell". Năm 1824, Farewell cùng với một công ty thương mại tên là J. R. Thompson & Co., đã quyết định mở quan hệ thương mại với Vua Shaka của Zulu và thành lập một trạm mậu dịch tại Vịnh. Henry Francis Fynn, một thương nhân khác tại Vịnh Delagoa, cũng tham gia vào quan hệ thương mại này.

Fynn rời Vịnh Delagoa và tới Vịnh Natal trên chiếc thuyền Julia, trong khi Farewell dành sáu tuần sau đó trên con tàu Antelope. Họ có tổng cộng 26 người có mong muốn định cư, nhưng chỉ có 18 người ở lại. Trong chuyến viếng thăm vua Shaka, Henry Francis Fynn kết bạn với nhà vua bằng cách giúp ông hồi phục vết thương bị đâm sau vụ ám sát bởi một trong những người anh em cùng cha khác mẹ của mình. Shaka tỏ lòng biết ơn bằng cách cấp cho Fynn một “dải đất quanh bờ biển dài 25 dặm và sâu vào trong đất liền một trăm dặm.” Vào ngày 7 tháng 8 năm 1824 họ kết thúc đề nghị chuyển nhượng đất đai với vua Shaka, trong đó có vịnh Natal và phần đất mười dặm về phía nam của vịnh, hai mươi lăm dặm về phía bắc của vịnh và một trăm dặm trong đất liền.Farewell nắm quyền sở hữu khhu đất này và cắm lá cờ Union Jack cùng với 4 phát súng đại bác và hai mươi phát súng hỏa mai chào mừng. Trong số 18 người định cư đầu tiên, chỉ 6 người ở lại và có thể coi họ là những người thành lập Port Natal như một thuộc địa của Anh.

Thành phố Durban hiện đại bắt đầu hình thành từ năm 1824 khi khu định cư được thiết lập ở bờ phía bắc của vịnh gần Quảng trường Farewell ngày nay.[8]

Trong cuộc gặp gỡ của 35 cư dân người châu Âu trong lãnh thổ của Fynn vào ngày 23 tháng 6 năm 1835, người ta quyết định xây dựng một thị trấn thủ phủ và đặt tên là "D'Urban" theo tên của Sir Benjamin D'Urban, thống đốc đương nhiệm của Thuộc địa Cape thời điểm đó.[9]

Cộng hòa Natalia

Những người Voortrekkers (những người di cư từ Thuộc địa Cape sang phía đông Nam Phi vào thế kỷ 19) thành lập Cộng hòa Natalia vào năm 1839, với thủ đô là Pietermaritzburg.

Căng thẳng giữa những người Voortrekker và người Zulu buộc thống đốc của Thuộc địa Cape phải điều động một lực lượng dưới quyền Đại úy Charlton Smith nhằm thiết lập chính quyền thực dân Anh tại Natal, do người Anh lo sợ mất quyền kiểm soát ở Cảng Natal. Quân đội có mặt tại đây vào ngày 4 tháng 5 năm 1842 và xây dựng một công sự mà sau này gọi là Pháo đài cổ. Vào đêm 23 và 24 tháng 5 năm 1842, người Anh tấn công trại Voortrekker tại Congella. Cuộc tấn công thất bại, còn người Anh phải rút về trại của họ và bị bao vây tại đây. Một thương nhân địa phương tên là Dick King và người hầu của anh ta là Ndongeni thoát khỏi cuộc phong tỏa và cưỡi ngựa đến Grahamstown hết một quãng đường dài 600 km (370 mi) trong mười bốn ngày để gọi quân tiếp viện. Quân tiếp viện đến Durban 20 ngày sau đó; người Voortrekker rút lui, và cuộc bao vây chấm dứt.[10]

Xung đột dữ dội với dân Zulu đã dẫn đến cuộc sơ tán tại Durban, và do áp lực quân sự nên cuối cùng người Afrikaner buộc phải chấp nhận sáp nhập vào Anh vào năm 1844.